معرفی و تاریخچه شهر تویسرکان

تویسرکان یکی از شهرهای بسیار کهن و باستانی ایران است که قدمتش به بیش از 3000 سال می رسد.

مطالعات تاریخی وجود آثاری نظیر بارگاه حبقوق نبی (ع) با قدمتی 2600 ساله، چنار 2000 ساله باغوار و... نشان می دهد در محل تویسرکان امروزی شهری کهن وجود داشته است. ابن حوقل در کتاب «صورت الارض» که در سال 240 هجری تالیف شده و حمداله مستوفی به سال 720 هجری در کتاب تدهة القلوب درباره این منطقه می گوید:

رود آور قصبه ای است از قصبات مشکان، توی و سرکان با هفتاد موضع دیگر، هوای آن معتدل و آبش از کوه الوند جاریست. اگرچه مشخص نیست نام تویسرکان از چه زمانی برای این ناحیه گذاشته شده ولی می توان گفت حدود هفتصد سال پیش دو محل به نام توی و سرکان وجود داشته که از حمله مغولان بی نصیب نمانده و تا قرن دهم هجری اشاره ای به آن نمی شود تا اینکه از قرن دهم هجری و با ظهور سلسله صفویه اقدامات مهم و قابل توجهی برای آبادی و توسعه این محل انجام می گیرد و به صورت قصبه و شهر تویسرکان موجودیت می یابد. تویسرکان قدیم از شش محله اصلی تشکیل شده بود به نامهای: جولستان، صادقیه، پایین محله، زرهان، دستجرده و باغوار.

از نظر تقسیمات کشوری مصوب سال 1326 هجری شمسی از بخشهای تابعه شهرستان ملایر در استان پنجم کشور بود که در سال 1328 هجری شمسی از ملایر منفک و به شهرستان ارتقاء یافت.

 شخصیتهای معروف:

 حیقوق نبی(ع) یکی از پیامبران صاحب کتاب بنی اسرائیل و معاصر با دانیال نبی(ع) است که حدود 2600 سال قبل می زیسته است. در سال 548 قبل از میلاد کورش بزرگ؛ پادشاه ایران زمین، به کلده حمله کرد و پس از تصرف بابل طی فرمانی دستور آزادی کلیه اسرا و زندانیان یهود را صادر نمود. پس از آزادی از بند اسارت بابلیان، حضرت حبقوق نبی (ع) به ایران مهاجرت کرد و در شهر تویسرکان (رودآور) ساکن شد و در همین شهر درگذشت. بارگاه آن حضرت آخرین بار در سال 1340 هجری شمسی توسط استاد محمدعلی خان میرزایی (ملک جمشید) بازسازی شد که یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی ایران محسوب می شود.

 حَبَقّوق یا حیقوق (به زبان عبری: חֲבַקּוּק، به معنی «در آغوش می‌گیرد») از پیامبرانبنی‌اسرائیل است که حدود ۷۰۰ قبل از میلاد زندگی می‌کرده و نگهبان معبد بزرگیهودیان در اورشلیم بوده‌است. وی هشتمین نبی از دوازده نبی صاحب کتاب در عهد عتیق است.

زمان و مکان تولد حبقوق به طور دقیق مشخص نیست. برخی زندگی وی را مقارن سلطنت یهویاقیم در ۶۰۷ قبل از میلاد می‌دانند و بعضی معتقدند وی در دوران منسه(۶۴۲ قبل از میلاد) می‌زیسته است. مطابق روایتی او فرزند زنی به نام شونامیت نوازنده مراسم مذهبی در معبد سلیمان و مردی به نام یشوعا بوده.

محل آرامگاه

پیرامون آرامگاه وی روایت‌های مختلفی وجود دارد. یکی از آرامگاه‌های منسوب به وی در کاداریم اسرائیل است. طبق روایت دیگر، در حدود سال ۵۹۰ قبل از میلاد،بخت‌النصر پادشاه کلده به اورشلیم حمله کرد و گروهی از یهودیان را به قتل رساند و نزدیک به بیست هزار نفر از آنان را اسیر و به شهر بابل پایتخت کلده که نزدیک بغداد فعلی قرار داشت انتقال داد. حیقوق نبی در بین این زندانیان بود و مدت طولانی در زندان به سر برد. در سال ۵۴۸ قبل از میلاد، کورش بزرگ پادشاه ایران به کلده حمله کرد و در جنگی لشکریان کلده را شکست داد و بابل را تصرف کرد و طی فرمانی دستور آزادی کلیه اسرا و زندانیان یهود را صادر نمود. پس از آزادی از بند اسارت بابلیان، حبقوق پیامبر به ایران مهاجرت کرد و در شهر تویسرکان یا رودآور ساکن شد. آرامگاه حبقوق نبی در تویسرکان طی قرون متمادی چندین‌بار بازسازی شده‌است. این آرامگاه یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی ایران است و از زیارتگاه‌های یهودیان محسوب می‌شود.

 

میر رضی الدین آرتیمانی از شعرای عرفانی عصر صفوی به شمار می آید. آرامگاه وی در دامنه کوهی مشرف به شهر و به اسم همینه قرار گرفته است. ساقی نامه معروف وی با این بیت آغاز می شود :

الهی به مستان میخانه ات                                  به عقل آفرینان دیوانه ات

شهر تویسرکان با توجه به موقعیت اقلیمی و تاریخی جاذبه های دیدنی فراوانی دارد که از آن جمله می توان به این جاذبه ها اشاره کرد: بارگاه حضرت حبقوق نبی(ع) ، آرامگاه میررضی الدین آرتیمانی ، بازار سرپوشیده ، مدرسه شیخ علی خان زنگنه ، خانه دکتر اقتداری ، درخت چنار باغوار ، دره گزندر سرابی ، دره باغ های آرتیمان.

 

محصولات و صنایع تویسرکان:

تویسرکان را همراه با محصول گردوی آن می شناسد که انصافاً از مرغوبیت و کیفیت بسیار خوبی برخورداراست.

سیب، آلو، گلابی و آلبالو از دیگر محصولات این شهر است، البته وجود معادن سنگ گرانیت و چینی و ... نیز از اهمیت به سزایی برخوردار است.

وجود مواد اولیه لازم برای منبت کاری و نجاری مانند چوب مرغوب گردو و توت و استادکاران ماهر در این شهر حائز اهمیت است. وجود فرشهای نسبتاً مرغوب با نقوش و رنگ آمیزی زیبا که متجاوز از 100 سال عمر دارند، نشان از قدمت فرشبافی مطلوب در این منطقه دارد.

 در فصول مختلف سال بازدید و سرکشی از پارک کمربسته، تفرجگاه باقریه، بارگاه حبقوق نبی (ع) قلعه نظامی حمزه خان (قلعه اشتران) خالی از لطف نبوده و حتماً با سوغاتی های خوب و مشهور این شهر از قبیل نقل و نبات، خشکبار، شاطه حلوایی و بویژه گردو و خاطراتی به یاد ماندنی و دلپذیر برای مسافران و گردشگران از بهشت غرب ایران و مردمان با صفای آن در اذهان باقی خواهد ماند.

 تویسرکان بقول معروف بهشت غرب ایران دارای دره باغهای زیبا و با صفای متعددی است که دره های آباد گزندر سرابی، آرتیمان، سرکان و خرمرود از آن جمله اند و در فصل های مختلف سال از زیبایی خاصی برخوردارند. البته گشتع و سیران و بازدید از نقاط یاد شده لذت دو صد چندانی برای مهمانان خواهد داشت که فضای مجازی هیچگاه تجربه ای در اختیارشان نخواهد گذاشت.

سوغات و صنایع دستی تویسرکان

بی تردید هر شهر و دیاری سوغاتی و صنایع دستی خاص خود را دارد که مسافران و گردشگران را برای خرید آنها به بازار می کشاند و اما تویسرکان در گذر زمان همچنان برخی سوغاتی ها و محصولات دستی خود را حفظ کرده است.

و اما شاید به یادمادنی ترین بخش یک مسافرت خاطره انگیز سوغاتی هایی است که به ارمغان برده می شوند و سوغاتی ها عجب معرفی خواهند بود برای شناساندن و معرفی یک فرهنگ و یک اجتماع به سایر اقوام و پلهای ارتباطی بین جوامع بشری.

به همین خاطر برخی از سوغاتی های مطرح و حال حاضر تویسرکان ذکر می شوند:

گردو: گردو و مغز گردوی تویسرکان به گواهی صاحب نظران و اغلب مصرف کنندگان از چربی و مزه ای خاص و عالی برخوردار بوده و از محصولات صادراتی به سایر استانها و حتی خارج است و به وفور عرضا می گردد.

نقل: نقل محلی که با طعم دهنده های طبیعی مختلف نظیر: هل، گشنیز، کاکائو، گل محمدی و . . . ترکیب و تهیه می شود.

شاطه حلوایی (تهیه شده از جوانه گندم)، کلوچه و شیرمال، نبات و عسل طبیعی، خشکبار از قبیل: سیر، آلو، برگه زرد آلو، بادام، سماق در کنار صنایع دستی از معرق و حکاکی گرفته تا منبت و مبل از سوغات و صنایع دستی تویسرکان بوده که مسافران و گردشگران می توانند به راحتی در بازار خریداری و برای عزیزان به ارمغان و سوغات ببرند.